Exotisme

Internetcafeetjes zijn hier verstopt in de souk, dus het duurde even voor ik er een vond. Ik ben gisteren door Monsieur Hasan van het hotel naar de stad gebracht om net als twee jaar geleden op een straathoek een fiets te huren. Het enige emplooi van de fietsverhuurder waren twee andere reusachtig lange Hollanders die de twee grootste fietsen voor mijn neus wegkaapten, maar ik heb toch een mooi fietsje gekregen na wat pingelen.

Na de afgelopen twee maanden een cursus over exotisme en orientalisme in muziek gegeven te hebben, kijk ik toch ook een beetje met andere ogen naar mijn eigen bezoek. Aan de ene kant de luxe, een expliciet exotisme, met lange warme baden in een reusachtige badkamer met een rits van de meest heerlijke geurtjes op de rand van het bad en een heel leger Marokkaanse prinsjes, de een nog mooier en nog hoffelijker dan de ander, die op elk moment van de dag voor je klaarstaan met thee, verse jus (overal sinaasappels!), chocoladetaart, wijn, bier, kostelijke harira, goddelijke tajines van lam met pruimen en geroosterde amandelen; enzovoort. Het fijne van het hotel is dat het geen koude, onpersoonlijke luxe is. Er zijn maar zes suites in het hotel, dus het is intiem; je leert iedereen kennen en iedereen kent jou. Omar en Zacharias hebben al door dat ik begin te stralen als ze vragen of ik misschien niet 1 stuk zelfgebakken chocoladecake wil, maar meteen 2. Dus zeggen ze met een ondeugende glimlach: wil je er nog een? Aan Eva vragen ze altijd hoe ze haar eitje gekookt wil: ik wil een drakenei, zegt Eva dan, waarna ze met z,n tweeen giechelend afdruipen.

Maar na twee dagen kreeg ik de kriebels. Kan ik alleen van warme baden met heerlijke geurtjes genieten als ik ook langs met vliegen bedekte schapenkoppen in de souk kan fietsen? Dat is net zo goed een vorm van exotisme, maar een impliciete vorm. Het fietsen is ideaal: ik zit overal middenin, kan alles gadeslaan, maar als ik ongewenste aandacht krijg sta ik even stevig op de trappers, hup de hoek om en weg. Heerlijk. Ik krijg natuurlijk nogal wat bekijks: een toerist op een fiets, ook nog met een gigantische camera om haar nek. Zonder risico is het niet. Maar er zijn overal mensen , dus er is veel sociale controle (en trouwens ook behoorlijk veel politie, overal) en mensen zijn ontzettend vriendelijk. Geen kwaad woord meer over Marokkaantjes op brommertjes. De meesten hoeven ze helemaal geen geld of iets oneerbaars; ze willen gewoon een praatje maken, laten zien hoe goed ze Engels kunnen. Ik ben nieuwsgierig naar hen en zij naar mij. Gisteren gesprekken gehad met een muziekinstru,entenbouwer, met een sinaasappelsapverkoper, en met een keur aan would-be gidsen. En tegen mijn verwachting in begint niemand over Geert Wilders als ik zeg dat ik uit Holland kom. Mijn indruk is dat het hier absoluut geen issue is.

Toch ben ik heel voorzichtig met fotograferen. Zeker in een islamitisch land, waar er toch een soort taboe rust op het maken van afbeeldingen en ik realiseer me meer en meer hoe exotistisch mijn eigen fotowensen zijn. Ik fotografeer liever een ezelkar dan een peugeootje 205, terwijl je ze allebei ziet; ik fotografeer liever een fiets die overladen is met manden dan een koetsje met toeristen erin. Mijn afbeeldingen creëren een voorstelling van dit land zoals ik het zou willen zien, hoewel de mandendrager zijn waar liever met een peugeootje 205 dan met een fiets van A naar B brengt. Hij zal geen traan laten om het verdwijnen van de ezelkar uit het Marokkaanse straatbeeld; en geef hem eens ongelijk. En met muziek is het net zo. Het is de vraag of de wens tot behoud van 'traditionele genres' niet een westerse projectie is, zoals we ook onze eigen 'oude muziek' traditie voor een groot deel tussen 1970 en 2008 geconstrueerd hebben. Omar en Zacharias luisteren het liefst naar muziek die dat mooi illustreert: een onmiskenbaar caraibisch salsa-ritme, dan een solo van electrische gitaar met een riff die nogal hardrockerig is en een zanger die op dat salsaritme uitzinnig 'salaam aleikum, aleikum salaam' begint te zingen. Ik weet niet of dit nou de global-pop-music-fusion-eenheidsworstmachine is, maar Omar en Zacharias draaien het steeds opnieuw; het is een interessante mengeling van local en global. In Zuid-Afrika ga ik verder naar dit soort vraagstukken kijken. Pfff. Genoeg gefilosofeerd. Ik stort me weer in de souk.

PS. Emile, ik heb twee paar slippers gekocht, dezelfde als die je had, een licht, en een donkerbruin paar. Dan kun je zelf kiezen welke je wil en het andere paar aan Sander geven.